Od juna do septembra 2020. godine obavljena je prva faza istraživanja starih putnih komunikacija na planini Konjuh. Projekat je realiziran u organizaciji Univerziteta u Tuzli. Otkrivena je cesta iz rimskog doba koja se sa prijevoja stara Karaula, na putu Sarajevo-Tuzla, pružala jugoistočnim obroncima planine Konjuh i silazila u Kladanj. Na više mjesta naišlo se na njene dijelove čiji je kaldrmisani kolnik skoro u potpunosti ispreturan. U puno slučajeva ostao je samo trag trase. U cjelosti ili djelimično, i to u veoma dobrom stanju, sačuvani su tragovi na lokalitetima Dobra Voda i Vojnik.
Na osnovi dosadašnjih naučnih saznanja o rimskoj cestogradnji na tlu Bosne i Hercegovine, novootkrivena cesta na Konjuhu pripada 1. st. n.e. Imala je prvenstveno vojni a potom i privredni značaj, kako za Rimsko Carstvo tako i današnji bosanskohercegovački prostor.
U Kladnju cesta se račvala u dva pravca. Jedan se vjerovatno pružao dolinom rijeke Drinjače prema rijeci Drini a odatle je uzvodno vodio na sjever prema Savi i dalje, za gradove onovremene rimske provincije Panonije. Drugi krak je vodio preko današnjih naselja Brateljevići i Pauč do lokaliteta Pekara (danas poznat pod nazivom Muška Voda). Nakon propasti Rimskog Carstva u 5. stoljeću cesta je bila u upotrebi i u srednjem vijeku i u osmanskom periodu. Osmanlije su shodno svojim potrebama uz postojeće puteve gradili nove. Jedan od takvih je njihov karavanski put koji je vodio od Kladnja prema Brateljevićima, drugi je povezivao Kladanj-Buševo-Vranovići-Tuholj, a treći Tuholj-Miljkovac-Stupari. Naša istraživanja su također identificirala trase tih puteva.
Nedavno je prof. E. Imamović u vezi otkrića rimske ceste na Konjuhu napisao: „Rim je odmah po osvajanju prostora današnje BiH započeo izgradnju cesta koje su imale zadatak da povežu jadransku obalu sa Srednjom Evropom. Već početkom 1. st. n.e. izgrađeno ih je 5 u dužini preko 400 km. Iako su u dobroj mjeri dosadašnja istraživanja odredila njihove trase novija istraživanja otkrila su do sada nepoznate ostatke ceste koja je prolazila preko planine Konjuh iznad Kladnja, u blizini suvremene ceste Sarajevo-Olovo-Kladanj-Tuzla.
Ekipu na terenu su sačinjavali: Doc. dr. Mersiha Imamović, voditeljica projekta; Prof. emeritus dr. Enver Imamović, konsultant; Prof. dr. Bego Omerčević, konsultant; apsolventi Odsjeka za historiju Nermina Bikić, Amina Parlić i Sedin Bedak sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Tuzli. Ova vrsta terenskih istraživanja zahtijeva saradnju i pomoć kolega sa drugih institucija. Među njima bili su: Prof. dr. Irena Lazar i Prof. dr. Zrinka Mileusnić sa Univerziteta Primorska u Kopru; Prof. dr. Snežana Božanić sa Univerziteta u Novom Sadu; Doc. dr. Melinda Botalić i Amela Mulahmetović, BA sa Univerziteta u Tuzli; Muzej istočne Bosne Tuzla i Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa TK.
Veliku tehničku pomoć pružile su pojedine stručne službe bez kojih naša istraživanja ne bi ostvarila postignuti uspjeh. Među njima su Dževad Softić, nadzornik u JU Zaštićeni pejzaž Konjuh; Senad Kavazović; Rešad Ahmetović i Edin Šuvalić iz JP Šume TK d.d. Kladanj; Enes Avdibegović; direktor JP Šume TK d.d. Kladanj Amel Mazalović; direktor JU Zaštićeni pejzaž Konjuh Vahid Bašić; Ministarstvo za prostorno uređenje i zaštitu okolice TK, na čelu sa ministrom Elvirom Rožnjakovićem i Ministarstvo za kulturu, sport i mlade TK, na čelu sa Srđanom Mićanovićem, te geodete Amra i Edis Imamović.
U projektu su učestvovali i brojni volonteri u akciji čišćenja gustiša na trasi ceste, u organizaciji Biciklističkog kluba Živinice, Odreda izviđača Plamen Banovići, direktorica Ovčina sa saradnicima, radnici iz ZP Konjuh (Softić, Hadžikić, Imamović). Nastavak istraživanja se predviđa u proljeće slijedeće godine.
Projekat je djelimično finansiran od strane Federalnog Ministarstva za obrazovanje i nauku. Značajnu finansijsku potporu pružila je italijanska nevladina organizacija CISP, na čelu sa direktoricom Jasminom Ovčina.
Hvala svima naprijed spomenutim, kao i drugim kolegicama i kolegama, te mještanima u općini Kladanj koji su pomogli u realizaciji ove faze istraživanja. (Autor: Doc. dr. Mersiha Imamović)