Desetak građana Banja Luke, okupljenih oko neformalne grupe “Pravda za Davida”, morali su prekinuti razgovor u utorak predvečer u centru grada nakon što ih je policija upozorila da se raziđu uz obrazloženje da javni skup nije prijavljen ni odobren.
Građani su se okupili nakon što je najnovijim mjerama Vlade RS dozvoljeno okupljanje do 50 građana na jednom mjestu uz poštivanje mjera zaštite od koronavirusa, na istom mjestu na kojem su se okupljali prije početka pandemije, nakon što im je onemogućeno stajanje na trgu i porti Hrama Hrista Spasitelja, piše Birn.
Nekoliko časova ranije Ozren Perduv, član neformalne grupe “Pravda za Davida”, bio je na informativnom razgovoru u banjalučkoj Policijskoj upravi na kojem je upozoren da policija ubuduće neće tolerisati javna okupljanja bez odobrenja.
Perduv je u razgovoru za Balkansku istraživačku mrežu Bosne i Hercegovine (BIRN BiH) rekao da je uzalud ponavljao da se u susretima građana koje policajci ne dopuštaju ne radi o javnim okupljanjima već o spontanim susretima kakvi se dešavaju širom grada.
On reakciju policije smatra diskriminatornom.
“Mi ništa ne organizujemo. Kada odlučimo da organizujemo javne skupove onda ćemo svakako da ih prijavimo Ministarstvu unutrašnjih poslova RS-a u skladu sa Zakonom o javnom okupljanju”, navodi Perduv.
Bez prava na okupljanje
Dejan Lučka iz banjalučkog Centra za ljudska prava tvrdi da to što skup nije najavljen nije dovoljan razlog da bi se on prekinuo.
“Međunarodni standardi ljudskih prava kažu da čak ukoliko dođe do neprijavljenih okupljanja, sve dok je skup miran, njegova zabrana ili prekid zbog neprijavljivanja, predstavlja nesrazmjerno miješanje u ostvarivanje prava na slobodno okupljanje, čak ako i ne postoji takva odredba za spontana okupljanja u zakonu. To je rekao i Evropski sud za ljudska prava”, ističe Lučka.
Perduv smatra da okupljanje desetak članova “Pravde za Davida” na razgovoru u centru grada nije drugačije od drugih građana koji sjede u parku i razgovaraju.
Perduv je u decembru 2019. godine izabran za predsjednika novoosnovane političke stranke “Pokret pravde” dok je neformalna grupa građana “Pravda za Davida” također nastavila sa postojanjem.
Ministarstvo unutrašnjih poslova RS i banjalučka Policijska uprava su objavili identično saopštenje u kojem se ponovo pozivaju na Zakon o javnom okupljanju.
“Političke partije dužne su da kao i svi ostali građani svoja javna okupljanja prijave nadležnoj policijskoj stanici u skladu s odredbama Zakona o javnom okupljanju, a sva druga javna okupljanja mimo zakonskih procedura bit će sankcionisana”, saopštili su.
Iz MUP-a RS-a nisu odgovorili do pisanja ovog teksta na zahtjev za komentar zašto su zabranjena okupljanja ako građani ne nose transparente niti iznose bilo kakve zahtjeve, kako se to navodi u Zakonu o javnom okupljanju.
Advokat Jovana Kisin za BIRN BiH kaže da je Zakon o javnom okupljanju Republike Srpske jasno definisao javni skup i koje uslove takav skup mora da sadrži da bi predstavljao mirno okupljanje i javni protest.
Ovo zbog čega policajci u Banjaluci legitimišu i upozoravaju građane nije javni skup, pojašnjava ona.
“Ukoliko je okupljanje organizovano i ima za cilj izražavanje određenih socijalnih, političkih, ekonomskih i drugih zahtjeva, uvjerenja, interesa, u tom slučaju je potrebno skup prijaviti radi obezbjeđivanja javnog reda i mira. U suprotnom radi se o najobičnijem spontanom ostvarivanju socijalnog kontakta nekolicine ljudi i takav oblik ponašanja ne ulazi u zakonsku kategoriju niti smije i može biti sankcionisan”, objašnjava ona.
Dodaje kako se na objavljenom snimku vidi da policajci prilaze grupi građana koji stoje i pričaju jedni sa drugim, i upozoravaju ih i naređuju da se udalje što, smatra ona, “predstavlja direktni udar na ustavna prava građana, a o osnovanosti eventualnog postojanja prekršajnih radnji predstavlja pravni apsurd na koji bilo koja pravna država ne bi smjela okretati glavu i ćutati”.
“S obzirom da na snimku vidimo i grupe drugih građana koji stoje ili prolaze kraj policajaca, a na koje isti ni ne obraćaju pažnju, nedvosmisleno potvrđuje konstantnu diskriminaciju prema legitimisanim građanima”, kaže Kisin.
Ugrožavanje zagarantovanih sloboda
Lučka smatra da, nažalost, “policajci ne razlikuju, neće da razlikuju ili im je naređeno da se ponašaju tako da ne razlikuju javna okupljanja od obične šetnje ili druženja pojedinaca i to samo kada se radi o određenim građanima”.
“Ukoliko bi postupali jednako prema svima na ulicama Banja Luke ne bi bilo ljudi jer bi se građani bojali da izađu napolje da im policija ne bi razbijala ‘javna okupljanja’. Ovakvo postupanje je davno prestalo da graniči sa logikom i postalo je eklatantno kršenje zakona, policijskih ovlaštenja i etike, kao i međunarodnih standarda ljudskih prava kroz diskriminaciju prema tačno određenim građanima”, kaže Lučkin.
On dodaje da je policija u prethodna dva mjeseca postupala različito prema pojedincima ili grupama koje su kršile mjere uvedene zbog pandemije i da su birani oni koji će biti kažnjeni.
Kisin ističe da je jedina svrha zbog koje je Zakon nametnuo obavezu prijave javnog skupa zaštita učesnika skupa, ali i drugih građana, imovine i javnog reda i mira.
“Ukoliko ne postoji organizovan skup ljudi, ukoliko određena grupa građana ne povikuje, ne drži transparente ili govori da bi izrazila neka svoja uvjerenja ili stavove ili zahtjeve, apsolutno nema potrebe za prijavljivanjem jer se onda ne radi o javnom skupu niti o mogućim nastupanjima posljedica zbog kojih je prijava i potrebna”, kaže Kisin koja ovakvo postupanje policije smatra zloupotrebom Zakona o javnom redu i miru i ustavnih prava građana.
“Žao mi je što građani uporno ne vide koliko je ovaj problem ozbiljan. Sutra, kad nam za kafu sa društvom bude potrebna dozvola MUP-a, možda i shvatimo na koji problem ukazujemo već više od godinu dana”, navodi banjalučka advokatica za BIRN BiH.
Okupljanja građana u Banjaluci nakon ubistva Davida Dragićevića, manja ili veća, traju duže od dvije godine. Na desetine građana je zbog okupljanja bez dozvole do sada od policije dobilo prekršajne prijave, ali su te prijave obarane na procesima pred banjalučkim Osnovnim sudom kao neosnovane.
David Dragičević nestao je 18. marta 2018. u centru Banja Luke, a njegovo tijelo pronađeno je 24. marta te godine na ušću rijeke Crkvene u Vrbas. Dvojica policajaca disciplinski su kažnjeni i protiv njih je podignuta optužnica zbog uništavanja dokaza u ovom predmetu.
Ubistvo Davida Dragičevića i dalje nije rasvijetljeno, a građani okupljeni oko neformalne grupe “Pravda za Davida” insistiraju na odgovoru na pitanje “Ko je ubio Davida?” kao i na procesuiranju ubica.
Predmet je već dvije godine u fazi istrage, a Okružno tužilaštvo Banja Luka zvanično sprovodi istragu u krivičnom predmetu protiv NN lica. Iz ovog tužilaštva tvrde da su preduzeli sve potrebne radnje do sada kao i da ih i dalje preduzimaju u cilju otkrivanja počinilaca ubistva. U međuvremenu su se pojavili i novi snimci nadzornih kamera koje policija nije predočila javnosti, a koji bi mogli pomoći u rasvjetljavanju zločina.