Danas se obilježava godišnjica genocida koji je izvršen nad Romima u Drugom svjetskom ratu.
U nacističkom koncentracionom logoru u Aušvicu (Auschwitz) ubijeni su na desetine hiljada Roma, a jedna od najtragičnijih epizoda dogodila se u noći sa 2. na 3. avgust 1944. godine kada su nacisti ubili posljednju grupu od 2.897 Roma.
U spomen na taj događaj, Vijeće Evrope je, na inicijativu brojnih romskih organizacija proglasilo 2. avgust Međunarodnim danom sjećanja na romske žrtve holokausta.
Međunarodni dan na žrtve holokausta obilježava se danas u svijetu nizom manifestacija i programa, a centralna komomeracija održava se kod Spomenika žrtava genocida u Drugom svjetskom ratu u Aušvicu. Odaje se počast žrtvama rasističkog progona organizovanjem posjeta zloglasnim nacističkim logorima – Dahau, Aušvic, Buhenvald, Mathauzen i polaganjem vijenaca na spomenike nevinim žrtvama nacizma i fašizma.
Ekperimenti koji su izvšeni nad Romima u nacističkim logorima teško je opisati riječima. O tome se govori u izvještajima svjedoka koji je Bernadak naveo u svojoj knjizi “Zaboravljeni holokaust”. Romi su doživjeli najgroznija mučenja.
Riječ PORAJMOS (romski: holokaust) je pojam koji označava masovno uništavanje Roma u Evropi po koncentracionim logorima u vrijeme nacizma.
Romi su narod koji je kroz svoju istoriju puno patio. Posebno se to odnosi na krvavi Drugi svjetski rat. Procjenjuje se da je u Evropi u Drugom svjetskom ratu ubijeno pola miliona Roma, u Hrvatskoj 28.000, a u Srbiji 16.000 Roma.
Bosna i Hercegovina je jedina evropska zemlja u kojoj je spriječen genocid nad Romima zahvaljujući odlučnoj akciji bošnjačkih uglednika koji su formirali odbor za spas Roma te donijeli Rezoluciju kojom Rome proglašavaju sastavnim dijelom bošnjačkog naroda čime su romski narod zaštitili od rasističkih zakona.
Romska organizacija mladih „Koračajte sa nama – Phiren Amenca“ je prošle godine po prvi put pokušala da uključi mlade Rome iz Crne Gore u program Dikh He Na Bister (Vidi i ne zaboravi), međutim nije uspjela da obezbjedi podršku od Ministarstva za ljudska i manjinska prava, ali ni Vlade Crne Gore i Predsjednika kao ni Glavnog grada. Mladi Romi i Romkinje iz Crne Gore još jednom su uskraćeni da zajedno sa svojim vršnjacima iz cijele Evrope budu dio petodnevnog programa koji je posvećen učenju o istoriji Roma sa naglaskom na holokaust.
Nikad ne smijemo zaboraviti Porajmos u Evropi, ali isto tako moramo uvijek s ponosom isticati da je BiH jedina zemlja u Evropi a Bošnjaci jedini narod koji su se oduprijeli zločinu i istrijebljenju Roma, te sačuvali svoje komšije. (vijesti.ba)