MIJO FRANKOVIĆ: Izumiranje ekosistema Tuzle

Iz temeljne definicije ekosistema ili više njih tzv. „Bioma“ kao međuodnosa živih bića na određenom životnom prostoru i uticaja tog prostora na život, a posebno uticaja  čovjeka na  životne procese u tom prostoru. Uticaj čovjeka je sa malim izuzetkom u načelu negativan. U osnovi polazišta pristupanja značenju pojma „ekosistem“ je njegova ekološko zaštitna funkcija.

Ekologija kroz svoju zaštitnu ulogu postala je monumentalni naučni, filozofski, tehnički, sociološki, teološki i  svekoliki kulturološki supstrat.  Drugim riječima kazano odnos prema ekologiji je pitanje morala i etike. Ona je sintetski kriterij  u našem odnosu prema bližnjemu i dostojanstvu života  i  posvećenosti i uzvišenosti prostora  kao uslova za njegovo pulsiranje i trajanje.  Taj kriterij  je i najveći uteg u mjerenju  blasfemične griješnosti, a kojoj  su  egzaktna potvrda kroz optikum ekološke prizme „Nebeske terazije“.  Čovjek u svojoj gramzivosti, pohlepi, sebičnosti, mahnito  uništava ekosistemsku ravnotežu.

Još je Sokrat  u svojim spisima upozoravao da „ako išta uništi civilizaciju, to će biti gramzivost grupa i pojedinaca“.  Samoživost bogatih i sitih rađa  imaginarni strah da će to izgubiti, ako ne budu u trajnom sukobu  sa zakonima prirode i života. Na taj način se njihovo  basnoslovno bogatsvo neprekidno uvećava na račun smanjenja brojnosti  ljudske, biljne i životinjske populacije.  U posljednje vrijeme sve su uvjerljivije medijske informacije o projektovanim  bolestima u tajnim laboratorijama. Pored  nuklearnog  oružja ovo je  najveći atak na ekološki sistem zaštite.

Temeljem prethodnog razmatranja  nije teško doći do motiva i odgovora na  pitanje o nezadovoljavajućem  stanju  zelenila u Tuzli, koje se proširuje  i na okolinu užeg područja grada gdje su velike površine  goleti ili lišajske pustinje, a prikazuju se kao šumske površine. Zašto se u Tuzli  preferiraju uski, kratkoročni interesi pojedinaca i  grupa  ispred opštih i dugoročnih interesa? Taj opšti interes  je zabrinjavajući i zove  na uzbunu protiv bezživotnih površina pokrivenih betonskom masom i asfaltom, protiv haotičnog  i invazivnog  graditeljskog mešetarenja.

Svi establišmenti i oni  vladini i nevladini pritisnuti su  agresivno  profitnim interesima višestrukih oligarhijskih grupa i pojedinaca. Iz straha da ne ostanu bez posla ili budu predmet  mobingovanja  ešaloni arhitekata, urbanista, umjetnika, kustosa, sociologa, zaštitara ne bave se svojim poslom. Čemu sve to vodi?  Jednom rukom čvrsto se drže za  sigurnu budžetsku  sisaljku, a drugom rukom  kojom bi se bar pasivno trebali suprotstaviti suvremenim oligarsima zla, aplaudiraju i na glasačkim listićima zaokružuju  svoje  milosne poslodavce. Njihovi radni manuali su normativi, kriteriji i pravilnici  prepisani i krivotvoreni  iz zapadnih zemalja, od kojih većina od njih  nije ratovala  više stoljeća. Teško je precrtavati tuđe modele jer mi imamo i specifičnog čovjeka  čiji mentalni i fiziko habitus  ni svjetski antropolozi    nisu mogli definirati drugačije, nego kao  indoevropskog  dinarskog  substrata. Zarada  i prljavi profiti na račun  zajedničke svojine  koja se zove  „prostor“  koji je neobnovljivi  prirodni resurs je prokletstvo vremena  ili ovoga  naraštaja plaćeno svakodnevnim povećanjem  najtežih bolesti, posebno kod mlađe populacije stanovništva.

U opservaciji uzročnoj i posljedičnoj  često sebi postavljam retoričko pitanje da li su možda,  hiljade stanovnika našeg grada prispjelih sa planina, sa visoravni  i riječnih dolina BiH, opterećeni bremenom vjekovnog siromaštva među šumama i zelenilom. odvajanje od tog ambijenta prihvatili kao znaak  boljih uslova života i standarda u gradu. Dakle, ako neki pojedinac sa takvim  socijalnim pedigreom dođe na položaj  gospodara  moći nad prostorom, kuda on prođe tu trava  ne raste i drveće više ne lista, a i ljudi će sve teže disati jer će nasilne građevine  tuzlanske longitude spriječiti  kretanje vazduha.

Ovaj tekst zaključujem  u spomen na objekt „Stara općina“ koji je figurirao među najatraktivnijim  graditeljskim  ostvarenjima „Evropska moderna“.  Presuđeno mu je imperatorskom giljotinom, podlo i primitivno, uz prethodno iznuđen  papir tzv. Komisije (političke) za očuvanje naslijeđa iz Sarajeva, bez izvještaja  stručnjaka za  konstruktivno  statičku konsolidaciju objekta. Objekt je uz minimlne troškove intervencije mogao biti spašen, ali nagon za rušenje je nagon za vlašću koji traje, na žalost po leđima svih nas. I ne samo to, kao i ostali objekti naslijeđa koje su vlasnici Tuzle porušili,  „Stara općina“ je  bila artikulirana i čitljiva veza  naše prošlosti i sadašnjosti i najautentičniji  simbol  kontinuiteta pripadnosti  evropskom kulturnom i civilizacijskom krugu. (Piše: Mijo FRANKOVIĆ, društveno-politički analitičar)