Na današnji dan prije 32 godine, 9. novembra 1993. godine, granatiranjem Hrvatskog vijeća obrane (HVO) srušen je Stari most u Mostaru, jedno od najprepoznatljivijih obilježja Bosne i Hercegovine i simbol njenog kulturno-historijskog identiteta. Most, djelo znamenitog mimara Hajrudina, izdržao je više od četiri stoljeća, ratove i potrese, ali nije preživio granate koje su ga pogodile tokom opsade istočnog Mostara. Njegov pad u hladnu Neretvu u 10 sati i 16 minuta tog novembarskog jutra ostao je jedan od najtežih trenutaka u historiji grada.
Rušenje Starog mosta počelo je dvadesetak dana ranije, a najžešće granatiranje dogodilo se 8. i 9. novembra. Gađan je s položaja na planinskim visovima Planinice i Stotine, a granate su pogađale ne samo most nego i kule Taru i Halebinku, koje su bile statički oslonac njegovom luku. U napadima je potpuno uništena ulica Kujundžiluk, nekada prepuna dućana i zanatskih radnji. U ranim jutarnjim satima 9. novembra, nakon više od pedeset direktnih pogodaka, kameni luk Hajrudinovog remek-djela pokleknuo je i srušio se u rijeku. Snimak tog trenutka postao je simbol razaranja kulturnog naslijeđa tokom rata u Bosni i Hercegovini.
Godine 2023. Centar za mir i multietničku saradnju iz Mostara i Jedinstvena organizacija boraca grada Mostara objavili su autentičan video-snimak granatiranja i rušenja mosta, koji je slučajno otkriven nakon tri decenije. Prema njihovim navodima, snimak je načinila posada Hrvatske vojske s utvrđenja na brdu Hum, a prikazuje više od 50 ispaljenih projektila iz tenka HVO-a s položaja Stotine, na zapadnoj strani Bulevara. “Filmski materijal potvrđuje ono što je već utvrđeno presudom Haškog tribunala — da je Stari most srušen granatama iz tenka HVO-a. Snimak onemogućava svaku relativizaciju i negiranje presuda,” navodi se u saopćenju Centra za mir i JOB-a iz 2023. godine.
Za rušenje Starog mosta odgovornim se smatra Slobodan Praljak, bivši general HVO-a, koji je 2017. godine u haškoj sudnici počinio samoubistvo nakon što mu je potvrđena presuda. Presuda Praljku bila je dio procesa protiv tzv. “hercegbosanske šestorke” – Jadranka Prlića, Brune Stojića, Milivoja Perkovića, Valentina Ćorića i Berislava Pušića – koji su zajedno osuđeni na 111 godina zatvora za zločine počinjene u Bosni i Hercegovini 1993. i 1994. godine, uključujući rušenje Starog mosta i opsadu Mostara.
Obnova mosta, finansirana zajednički od strane Turske, Hrvatske, Italije, Holandije, Svjetske banke, Evropske banke za obnovu i Grada Mostara, započela je 2003. godine. Radove je izvodila turska kompanija ER-BU, a novi luk mosta završen je u julu 2004. godine. Svečano otvaranje upriličeno je 23. jula iste godine u prisustvu brojnih domaćih i stranih zvaničnika. Godinu kasnije, u julu 2005, Stari most i Stara jezgra Mostara uvršteni su na UNESCO-vu listu svjetske kulturne baštine, kao simbol pomirenja, obnove i zajedničkog naslijeđa.
Izgrađen između 1557. i 1566. godine prema projektu mimara Hajrudina, Stari most je stoljećima povezivao obale Neretve i narode Mostara. Prema legendi, Hajrudin je, u strahu da njegov most neće izdržati, pobjegao u Bijelo Polje i u stijeni uklesao “kamenicu čekanja”, koja i danas svjedoči o njegovom geniju i ljudskom strahu. Njegovo rušenje, a potom i obnova, ostali su simboli uništenja i obnove zajedničkog života u Bosni i Hercegovini.