Bosna i Hercegovina sve više prepoznaje vrijednost svojih autohtonih prehrambenih proizvoda, koji ne samo da njeguju tradiciju i kulturni identitet, već postaju i važan resurs za ekonomski razvoj i brendiranje zemlje na međunarodnoj sceni. Prema najnovijim podacima Agencije za sigurnost hrane BiH, ukupno 20 prehrambenih proizvoda u zemlji ima zaštićen status, u skladu s pravilima koja su usklađena s legislativom Evropske unije.
Od tog broja, šest proizvoda nosi oznaku zaštićenog porijekla, 11 ih je registrovano kao proizvodi sa zaštićenim geografskim porijeklom, dok su tri specijaliteta stekla oznaku zagarantovanog tradicionalnog specijaliteta. Ove oznake garantuju potrošačima autentičnost i visoke standarde kvaliteta.
Za bolju vidljivost i promociju, svi ovi proizvodi su uvršteni na interaktivnu mapu dostupnu na zvaničnoj web stranici Agencije, čime se olakšava pristup informacijama o njihovom porijeklu, načinu proizvodnje i kulturnom značaju.
Jedan od najupečatljivijih primjera je Livanjski sir, koji je, nakon što je dobio oznaku geografskog porijekla unutar BiH, postao prvi proizvod iz BiH upisan u Registar oznaka geografskog porijekla Evropske unije. Time je ovaj sir ne samo dobio međunarodnu verifikaciju kvaliteta, već i otvorio vrata drugim domaćim proizvođačima ka evropskom tržištu.
Također, u pripremi je dokumentacija za hercegovačko ekstradjevičansko maslinovo ulje, koje bi moglo postati naredni bh. prehrambeni ambasador u EU. Ovo ulje, proizvedeno u specifičnim mikroklimatskim uslovima juga Hercegovine, već uživa lokalnu zaštitu porijekla, a interes za njega raste među gastronomima i trgovcima u regionu.
Zanimljivo je da BiH nije samo dom tradicionalnih mliječnih proizvoda i ulja – među zaštićenim proizvodima nalaze se i hercegovački pršut, visočka pečenica, grah poljak, te lijevčanski sir – svi redom rezultat generacija znanja, predanosti i ljubavi prema autentičnoj proizvodnji.
Ova inicijativa ne samo da pomaže očuvanju kulinarskog naslijeđa, već pruža i ogromne mogućnosti za razvoj seoskog turizma, brendiranje regija i otvaranje novih tržišta za male proizvođače. U kontekstu sve većeg interesa turista za autentična iskustva, ovakvi proizvodi predstavljaju važnu kartu u ponudi BiH na međunarodnoj sceni.
Oznaka porijekla (6 proizvoda – Sirovine i proizvodnja isključivo iz definisane regije)
- Grah poljak
- Lijevčanski sir
- Visočka pečenica
- Nevesinjski krompir
- Nevesinjski med
- Pršut iz Hercegovine
Oznaka geografskog porijekla (11 proizvoda)
Povezanost proizvoda sa geografskom regijom – sirovine mogu biti i van regije)
- Livanjski sir
- Romanijski skorup-kajmak
- Duvanjski sir
- Travnički sir
- Hercegovački med
- Hercegovački pršut
- Pečenica iz Visokog
- Dimljena pastrmka iz Konjica
- Maslinovo ulje iz Hercegovine
- Suho meso iz Krajiške regije
- Sokolova rakija
Zagarantovani tradicionalni specijaliteti (3 proizvoda)
(Receptura i način pripreme od tradicije – ne vezuju se za geografsku regiju)
Sarajevski ćevap
Bosanski sudžuk
Pura sa kajmakom (Ag)